ΠέΘνος: το νέο ερευνητικό-καλλιτεχνικό πρόγραμμα της ΠΑΤ
Πώς στεκόμαστε απέναντι στο πλήθος των απωλειών και της ρητορικής της απόγνωσης, απέναντι στο πλήθος καταστροφών και κρίσεων που μας περιβάλλουν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο; Οικολογικές καταστροφές, νέα μέτωπα πολέμων, εγχώριες “τραγωδίες”, όπως τα Τέμπη, υποχώρηση του κράτους δικαίου και των δημόσιων αγαθών και δικαιωμάτων, όπως στην περίπτωση της εξάρθρωσης του δημόσιου πανεπιστημίου, έξαρση του ρατσισμού, των γυναικοκτονιών αλλά και της εφηβικής βίας και ανάδυση πολλαπλών αντιδραστικών φωνών διαμορφώνουν ένα περιβάλλον απόγνωσης. Πως μπορούμε να διαχειριστούμε την απώλεια και το πένθος να τη μετατρέψουμε σε “απολαυστική μαχητικότητα”; Μπορούμε να πολιτικοποιήσουμε τη θλίψη μας χειραφετητικά ως μια εναλλακτική στη συντηρητική στροφή; Μπορεί η μαχητικότητα να πάει χέρι χέρι με τη φροντίδα;
Το ΠέΘνος, το νέο πρόγραμμα της ΠΑΤ διερευνά τη φάση μετά την απώλεια, τη φύση της απώλειας, τις διεργασίες, τα στάδια, τους μηχανισμούς του πένθους σε ένα συλλογικό επίπεδο που συνδέονται με τα αφηγήματα, τις κατασκευές και τα υποκείμενα, ενός έθνους, ενός λαού, μιας κοινότητας, μιας ομάδας, τις επιπτώσεις και τις αλλαγές που επιφέρει, τις μνημονικές δραστηριότητες που παρατηρούνται, τη δημόσια ιστορία που κατασκευάζεται και το ρόλο της τέχνης και της διαμεσολάβησης σε αυτές τις διεργασίες. Η εμπειρία της τέχνης ως “απολαυστική μαχητικότητα”, προτείνει τρόπους να διαχειριστούμε την πολύ πιεστική επικαιρότητα από την οποία δεν μπορούμε να αποτρέψουμε το βλέμμα μας. Είναι πλέον απολύτως σαφές ότι η καταστροφή και όχι η πρόοδος δεν είναι μόνο αυτό που αντικρίζουμε στο μέλλον αλλά είναι ήδη εδώ. Το παρόν δεν αφορά τον βιολογικό μας χρόνο επί της γης αλλά τον ιστορικό χρόνο που εκτείνεται πέρα από τα δικά μας προσωπικά όρια. Αυτή είναι η σημερινή μας πρόκληση, η κατανόηση της επικαιρότητας όχι ως το “θέ(α)μα” που μεταφέρουν τα μίντια αλλά της επιτακτικότητας να μετατραπούμε σε μαχητικά υποκείμενα στο εδώ και στο τώρα και του μετασχηματιστικού ρόλου της τέχνης και των εργαλείων της.
Το ΠέΘνος, όπως και όλα τα προγράμματα της ΠΑΤ, θα ξεδιπλωθεί μέσα από μια σειρά διατυπώσεων, δράσεων, εκδόσεων, ζωντανών εκδηλώσεων (live events) κλπ. Συνδέεται δυναμικά με το προηγούμενο πρόγραμμα μας, το Waste/d. Τα προγράμματα και το υλικό (θεωρητικό, καλλιτεχνικό, επιμελητικό) που προκύπτει από αυτά, δημιουργούν ένα ρίζωμα που μεγαλώνει γύρω από κρίσιμα θέματα των καιρών., που βρίσκονται στον πυρήνα των ενδιαφερόντων μας, στα οποία η πρακτική της ΠΑΤ προτείνει ένα είδος παρέμβασης.
Η πρώτη δράση (ακολουθεί την προπαρασκευαστική δράση – περφόρμανς “Aπολαυστική μαχητικότητα Live” που οργάνωσε η ΠΑΤ, στην έκθεση «έξω φρενών από ευχαρίστηση» σε επιμέλεια της Νάντιας Αργυροπούλου και οργάνωση του Δήμου Χαλανδρίου), θα είναι μια συνάντηση – συζήτηση με καλεσμένους/ες θεωρητικούς και καλλιτέχνες/ιδες από διάφορα πεδία που το έργο τους συνδέεται με ποικίλους τρόπους με ζητήματα ιστορίας και πένθους. Η συζήτηση θα παρουσιαστεί στο 2ο τεύχος του περιοδικού ΦΑΡΑΣΙ (το νέο ζιν του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας- Εργαστήριο Ιστορίας, Θεωρίας και Εννοιολογικού Σχεδιασμού για την Αρχιτεκτονική), το οποίο θα επιμεληθούμε κατόπιν πρόσκλησης της συντακτικής επιτροπής (Φοίβη Γιαννίση, Ίρις Λυκουριώτη, Φανή Παραφόρου). Η συζήτηση αυτή θα αποτελέσει υλικό και για τις μετέπειτα δράσεις του ΠέΘνους.
PeThnos, PAT’s new research program
How do we face the multitude of losses and the rhetoric of despair, the multitude of disasters and crises that surround us locally and internationally? Ecological disasters, new war fronts, domestic ‘tragedies’ such as the Tempi, the retreat of social justice, and public goods and rights, as in the case of the dismantling of the public university, the rise of racism, femicide and teenage violence, and the emergence of multiple reactionary voices are all shaping an environment of despair. How can we manage loss and grief to turn it into “joyfull militancy”? Can we politicise our grief emancipatorily as an alternative to the conservative turn? Can militancy go hand in hand with care?
PeThnos, PAT’s new program explores the post-loss phase, the nature of loss, the processes, stages, mechanisms of mourning at a collective level associated with the narratives, constructions and subjects of a nation, a people, a community, a group, the effects and changes it brings about, the memorial activities observed, the public history that is constructed and the role of art and mediation in these processes. The experience of art as “joyful militancy” suggests ways to manage the very pressing current events from which we cannot take off our gaze. It is now abundantly clear that disaster, not progress, is not only what we face in the future but is already here. The present is not about our biological time on earth but about historical time that extends beyond our own personal boundaries. This is our challenge today, understanding the present not as the “issue(s)” conveyed by the media but of the imperative to become militant subjects in the here and now and the transformative role of art and its tools.
PeThnos, like all PAT’s programs, will unfold through a series of formulations, actions, publications, live events, etc. It is dynamically linked to our previous program, Waste/d. The programs and the material (theoretical, artistic, curatorial) that emerge from them, create a rhizome that grows around the critical issues of our times, that are at the core of our interests, in which PAT’s practice proposes some kinds of intervention.
The first event, following the preparatory act, a performance organized by PAT, (“Joyful militancy Live” at the exhibition “outraged by pleasure” curated by N. Argyropoulou and organized by the Municipality of Chalandri), will be a meeting – discussion with invited theorists and artists from diverse fields whose work is connected in various ways with issues of history and mourning. The discussion will be presented in the 2nd issue of FARASI journal (the new zine of the Department of Architecture of the University of Thessaly – Laboratory of History, Theory and Conceptual Design for Architecture), which we will edit after an invitation by the chief editors (Phoebe Giannisi, Iris Lykourioti, Fani Paraforou). This discussion will also provide material for the subsequent activities of PeThnos.
